W jakim celu stwierdza się nabycie spadku?

Gdy mówimy o kwestii dziedziczenia nie jest konieczne uzyskanie postanowienia sądowego o stwierdzeniu nabycia spadku, ponieważ dochodzi do niego z mocy prawa w dacie otwarcia spadku po naszym zmarłym rodzicu, dziadku, żonie itp. Dziedziczenie następuje zatem niezależnie od tego czy sporządzono w tym przedmiocie jakiekolwiek dokumenty. Jednakże ze względów praktycznych konieczne jest, aby spadkobierca legitymował się wobec osób trzecich stosownym dokumentem potwierdzającym jego następstwo prawne po spadkodawcy. Warto dodać, że stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić zarówno w postępowaniu sądowym jak i w postępowaniu przed notariuszem zwane notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Kto może wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku?

Zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego kodeksu cywilnego z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku mogą wystąpić: spadkobiercy, zapisobiercy (z zapisów zwykłych i zapisów windykacyjnych), wierzyciele spadkodawcy a także wierzyciele spadkobiercy, uprawnieni do zachowku, spadkobiercy tych spadkobierców zmarłego, którzy zmarli przed stwierdzeniem nabycia spadku oraz wykonawca testamentu.

Adwokat Jelenia Góra – Zadzwoń już dziś

W jakim terminie należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku i co musi taki wniosek zawierać, aby sąd go rozpoznał?

Gdy od chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy warunkiem wydania przez sąd orzeczenia będzie złożenie oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez wszystkich znanych spadkobierców (mogą to zrobić zarówno przed sądem, jak i notariuszem). Takie uregulowanie jest uzasadnione tym, że spadkobiercy mają 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swojego powołania, do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Ponadto wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy złożyć wraz z taką ilością odpisów ilu jest uczestników postępowania. Do wniosku należy dołączyć testament (o ile spadkodawca go sporządził) oraz akt zgonu spadkodawcy. Natomiast gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające więzy łączące spadkobiercę ze spadkodawcą np. akt małżeństwa czy akt urodzenia dzieci spadkodawcy.

Jak przebiega sądowe stwierdzenie nabycia spadku?

            Zgodnie z art. 670 kodeksu postępowania cywilnego w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku sąd z urzędu bada, kto należy do kręgu spadkobierców, w tym także czy spadkodawca pozostawił po sobie testament. Ponadto sąd wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament znajduje się u niej. W przypadku, kiedy osoba zmarła nie pozostawiła testamentu, mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.

Natomiast zgodnie z art. 677 § 1 kodeksu postępowania cywilnego sąd w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku jest obowiązany wymienić wszystkich spadkobierców, którzy nabyli spadek i określić wysokość przypadających im udziałów. Oprócz tego sąd stwierdza również nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego w postanowieniu poprzez wymienienie zarówno osoby zapisobiercy i przedmiotu zapisu.

Sądem wyłączenie właściwym w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku (sąd spadku) jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Jeśli miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw właściwy jest Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy.

Jak przebiega notarialne postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?

Od 2 października 2008 roku notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych (ustnego, podróżnego i wojskowego). Akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony przez notariusza jedynie w sytuacjach bezspornych i nie budzących jego wątpliwości.

Do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia niezbędne będzie złożenie następujących dokumentów: aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktów stanu cywilnego potwierdzających więzy rodzinne ze spadkodawcą (akt małżeństwa, akty urodzenia dzieci), testamentu, jeżeli spadkodawca pozostawił testament.

Następnie notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Jeżeli wszyscy potencjalni spadkobiercy nie mogą stawić się jednocześnie u notariusza, można najpierw sporządzić projekt protokołu dziedziczenia. Następnie każda z zainteresowanych osób może w oświadczeniu złożonym przed notariuszem, który sporządził projekt protokołu dziedziczenia, albo przed innym notariuszem potwierdzić dane zamieszczone w projekcie protokołu dziedziczenia i wyrazić zgodę na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem.

Jeśli nabycie spadku ma nastąpić na podstawie testamentu, notariusz dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia. Z tych czynności również sporządza się protokół. Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który niezwłocznie wpisuje do Rejestru Spadkowego. Adnotacja o zarejestrowaniu jest umieszczona na akcie poświadczenia dziedziczenia, ze wskazaniem numer wpisu, a także daty oraz godziny i minuty dokonanego wpisu. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Podsumowując stwierdzenie nabycia spadku możliwe jest albo w drodze sądowego stwierdzenia nabycia spadku, albo w postępowaniu przeprowadzonym przez notariusza efektem, którego jest wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia. To jaką drogę wybierze potencjalny spadkobierca zależy od niego. Z praktycznego punktu widzenia wiadomo, że postępowanie przed notariuszem jest droższe, ale może zakończyć się po jednym dniu, a sądowe stwierdzenie nabycia spadku w zależności od tego jaki jest stan faktyczny sprawy może zakończyć się na jednej rozprawie albo ciągnąć się latami.

Interesują Cię inne porady prawne? Jesteś z okolic Jeleniej Góry i potrzebujesz pomocy prawnej? Sprawdź też moje pozostałe wpisy na blogu.