Podwyższenie alimentów na dziecko, kiedy i jak?
Czy wysokość świadczenia alimentacyjnego zasądzonego na rzecz małoletniego dziecka może ulec zmianie? Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle prosta – może, a nawet powinna w każdym przypadku, kiedy warunki, na podstawie których sąd ustalił wysokość alimentów w poprzednim wyroku, ulegną zmianie. Oczywiście, że nie jest tak, że sąd ustala wysokość alimentów raz na zawsze. Trudno bowiem uznać za słuszną sytuację, w której sąd, w wyroku rozwodowym ustala alimenty stosownie do usprawiedliwionych potrzeb 3-letniego dziecka, a kwota ta jest taka sama w momencie, kiedy dziecko to rozpoczyna naukę szkolną, dojrzewa bądź idzie na studia. Potrzeby dziecka wzrastają wraz z jego wiekiem. Po pewnym czasie może się okazać, że zasądzona kwota raty alimentacyjnej nijak się ma do miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego. Z biegiem lat zmianie mogą ulec również okoliczności leżące po stronie zobowiązanego do alimentacji rodzica. Możliwość podwyższenia (jak również obniżenia) świadczenia alimentacyjnego ustawodawca przewidział w przepisie art. 138 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (dalej jako: KRiO), zgodnie z którym „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”. Wobec tego, należy odpowiedzieć na pytanie na czym dokładnie polega owa zmiana stosunków, warunkująca możliwość wystąpienia z powództwem o podwyższenie alimentów?
Adwokat jelenia góra – zadzwoń już dziś
Zakres obowiązku alimentacyjnego
Na wstępie należy wyjść od treści przepisu art. 135 § 1 KRiO, stanowiącego o zakresie świadczeń alimentacyjnych. Wysokość alimentów, którą ustala sąd orzekający zależy nie tylko od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, lecz także od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, określonych na dzień wydania wyroku. A zatem poprzez zmianę stosunków rozumieć należy wszelkie modyfikacje w statusie ekonomicznym stron mające wpływ zarówno na zwiększenie, jak i na zmniejszenie, zakresu potrzeb uprawnionego oraz zwiększenie lub zmniejszenie zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Sąd orzekając o podwyższeniu alimentów bada co dokładnie zmieniło się w sytuacji obu stron od ostatniego orzeczenia w sprawie alimentacyjnej oraz czy zmiana ta jest trwała i istotna.
Wzrost usprawiedliwionych potrzeb dziecka
Wraz z wiekiem dziecka wzrastają jego potrzeby w zakresie utrzymania, wychowania, edukacji czy rozrywki. Przełomowym wydarzeniem, najczęściej powodującym modyfikację wysokości alimentów, jest zazwyczaj rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej czy pójście do szkoły średniej lub na studia. Wiąże się to z nie tylko z koniecznością corocznego zakupu podręczników i przyborów szkolnych, ale też ze stałym kosztem dojazdów dziecka do placówki, opłatami za obiady szkolne oraz wydatkami na korepetycje i dodatkowe zajęcia. Nieuniknione (a nawet wskazane), że dziecko z biegiem czasu odkryje w sobie nowe pasje i talenty, które zechce rozwijać uczęszczając np. na lekcje tańca czy zajęcia piłki nożnej. U młodego człowieka może zrodzić się chęć podróżowania czy wyjścia ze znajomymi do kina. Można by wymieniać bez liku. Niestety, bywa również tak, że potrzeby dziecka ulegają zwiększeniu za sprawą nagłej choroby, wypadku czy też innej przykrej sytuacji, która będzie wymagała nakładów finansowych na jego leczenie i rehabilitację. Warto mieć na uwadze, że na potrzeby powództwa o podwyższenie alimentów ów wzrost wydatków winien być należycie udokumentowany – czy to za pomocą faktur i paragonów imiennych, bądź stosownych zaświadczeń potwierdzających okoliczności wskazane w pozwie.
Sytuacja majątkowa zobowiązanego do alimentacji
Nie zawsze główną rolę w postępowaniu grają usprawiedliwione potrzeby małoletniego. Czasami wystarczy samo polepszenie się sytuacji majątkowej i zarobkowej osoby zobowiązanej do alimentacji. W tym miejscu wspomnieć należy o zasadzie równiej stopy życiowej, zgodnie z którą dziecko ma prawo do życia na poziomie i standardzie co najmniej takim jak jego rodzice i to zarówno wtedy, gdy rodzice żyją z dzieckiem wspólnie, jak i wtedy, gdy rodzice żyją z dzieckiem oddzielnie. A zatem jeśli osoba zobowiązana dostała znaczną podwyżkę, zmieniła pracę na lepiej płatną albo odziedziczyła spory majątek czy wygrała na loterii – to doszło do zmiany stosunków i uprawniony do alimentacji ma prawo na tym skorzystać. Tak samo, jeżeli zmniejszyły się obciążenia finansowe takiej osoby, wynikające np. ze spłaty kredytu lub z faktu, że pozostałe dzieci usamodzielniły się finansowo. W tym miejscu wspomnieć jeszcze należy, że dla sądu nie ma znaczenia wyłącznie fakt ile zarabia i jaki majątek posiada zobowiązany. Istotne jest również to jakie ma możliwości i predyspozycje – nawet jeżeli ich nie wykorzystuje. A zatem jeżeli dana osoba posiada stosowne wykształcenie, kompetencje, doświadczenie oraz jest w pełni sił i zdrowa, by pracować na wyższym stanowisku i z tego tytułu więcej zarabiać – a uchyla się od pracy bądź celowo zmienia ją na mniej intratną, by uniknąć płacenia wyższych alimentów – sąd oceni to na jej niekorzyść.
A co z inflacją?
Należy mieć na uwadze, że konieczność podwyższenia alimentów podyktowana może być także okolicznościami niezależnymi od samego dziecka i rodzica zobowiązanego do alimentacji. Może to być chociażby podwyższenie czynszu najmu, kosztów mediów czy po prostu spadek siły nabywczej pieniądza – co na przełomie ostatnich lat obserwujemy w Polsce. Inflacja stanowi argument, który sąd może wziąć pod uwagę, zwłaszcza jeżeli kwota alimentów od wielu lat pozostawała niezmienna. Wystąpienie z pozwem o podwyższenie alimentów mogą inicjować również okoliczności leżące po stronie rodzica wiodącego – tego, który na co dzień sprawuje opiekę nad dzieckiem. Znamienne będzie tu pogorszenie się jego sytuacji finansowej, wynikające np. z utraty pracy lub poważnej choroby.
Pamiętajmy jednak, że w przypadku nagłych zdarzeń, powodujących gwałtowny wzrost kosztów utrzymania małoletniego – który jednak nie będzie kosztem stałym, a jedynie wydatkiem przemijającym, np. wykonanie zabiegu medycznego lub remont pokoju – rodzic, który pokrywa taki koszt z własnej kieszeni, może dochodzić od drugiego rodzica zwrotu połowy przeznaczonej na ten cel kwoty w drodze roszczenia regresowego.
Podwyższenie alimentów na rzecz dziecka pełnoletniego
Obowiązek alimentacyjny względem dziecka ciąży na jego rodzicach, dopóki nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać lub dochody z jego majątku nie są wystarczające do pokrycia kosztów jego utrzymania i wychowania. Oznacza to, że nie została określona konkretna granica wiekowa limitująca obowiązek alimentacyjny. Dlatego też wielokrotnie płacenie alimentów dotyczy również okresu po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności, najczęściej w sytuacji, w której uprawniony nadal się uczy lub studiuje czy też z powodu kalectwa, niepełnosprawności, choroby lub innych przyczyn nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej. Pełnoletnie dziecko również może wystąpić z powództwem o podwyższenie alimentów. W takiej sytuacji, w przeciwieństwie do uprawnionego małoletniego, nie musi być zastępowany przez przedstawiciela ustawowego w osobie rodzica – tylko działa przed sądem samodzielnie.
Po jakim czasie można domagać się podwyższenia alimentów?
Końcowo wskazać należy, iż ustawa nie określa minimalnego czasu, jaki musi upłynąć od wydania ostatniego wyroku zasądzającego alimenty, aby można było wystąpić z pozwem o ich podwyższenie. Każdorazowo sąd bada, czy od momentu poprzedniego wyrokowania nastąpiła istotna i trwała zmiana stosunków. Podobnie jeżeli chodzi o maksymalną wysokość podwyższenia – nie istnieje przepis, który by taką granicę wskazywał. Zazwyczaj kwota o jaką zostają podwyższone alimenty jest uzależniona od zmiany sytuacji finansowej rodziców i aktualnych, usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Pozew należy wnieść do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, albo do sądu rejonowego miejsca zamieszkania strony pozwanej – według własnego wyboru. Pamiętajmy o tym by w sposób należyty wykazać, że doszło to istotnej zmiany stosunków uzasadniających żądanie pozwu. Konieczne będzie przedłożenie wszelkich dowodów potwierdzających nasze racje. W tym, jak również w samej reprezentacji przed sądem, nieodzowna może okazać się pomoc profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata.
Interesują Cię inne porady prawne? Jesteś z okolic Jeleniej Góry i potrzebujesz pomocy prawnej? Sprawdź też moje pozostałe wpisy na blogu.
